Nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và cách điều trị
1. Giới thiệu
Nấc cụt là hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh, xảy ra do sự co thắt không kiểm soát của cơ hoành. Thông thường, nấc cụt chỉ kéo dài vài phút và tự hết. Tuy nhiên, khi nấc cụt kéo dài hơn bình thường hoặc xảy ra thường xuyên, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo về một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân gây nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh, cách điều trị hiệu quả và khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ.
2. Nguyên nhân gây nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh
2.1. Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày-thực quản là nguyên nhân phổ biến gây nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh. Ở giai đoạn đầu đời, cơ vòng thực quản dưới của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, khiến sữa và axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản, kích thích cơ hoành và gây nấc cụt.
- Triệu chứng đi kèm: Ọc sữa, nôn trớ, quấy khóc, và khó chịu sau khi bú.
2.2. Nuốt không khí khi bú
Trẻ sơ sinh thường nuốt phải không khí trong quá trình bú mẹ hoặc bú bình, đặc biệt khi tư thế bú không đúng hoặc bình sữa không phù hợp. Không khí tích tụ trong dạ dày gây áp lực lên cơ hoành và làm trẻ bị nấc cụt kéo dài.
2.3. Dạ dày căng đầy
Bú quá nhanh hoặc quá no khiến dạ dày bị căng đầy, gây kích thích cơ hoành. Điều này làm tăng nguy cơ nấc cụt kéo dài.
2.4. Dị ứng hoặc không dung nạp sữa công thức
Một số trẻ có thể bị dị ứng với protein trong sữa bò hoặc không dung nạp lactose, dẫn đến kích thích hệ tiêu hóa và gây nấc cụt kéo dài.
2.5. Các bệnh lý khác
Trong một số ít trường hợp, nấc cụt kéo dài có thể liên quan đến:
- Nhiễm trùng đường hô hấp: Viêm phổi hoặc viêm phế quản kích thích cơ hoành.
- Rối loạn thần kinh: Gây ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ hoành.
- Tác động từ thuốc: Một số loại thuốc có thể làm cơ hoành co thắt thường xuyên hơn.
3. Cách điều trị nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh
3.1. Giúp trẻ ợ hơi sau khi bú
- Cách thực hiện:
- Bế trẻ ở tư thế thẳng đứng, tựa đầu trẻ vào vai bạn.
- Nhẹ nhàng vỗ lưng trẻ để giúp loại bỏ không khí trong dạ dày.
- Tác dụng:
- Giảm áp lực lên cơ hoành, giúp nấc cụt biến mất.
3.2. Điều chỉnh tư thế bú
- Cách thực hiện:
- Giữ đầu trẻ cao hơn thân khi bú để hạn chế việc nuốt không khí.
- Đảm bảo núm vú luôn đầy sữa khi bú bình, tránh để trẻ nuốt không khí.
- Tác dụng:
- Giảm nguy cơ kích thích dạ dày và cơ hoành.
3.3. Massage bụng nhẹ nhàng
- Cách thực hiện:
- Đặt trẻ nằm ngửa trên bề mặt phẳng và an toàn.
- Xoa nhẹ vùng bụng theo chiều kim đồng hồ trong vài phút.
- Tác dụng:
- Kích thích tiêu hóa, giảm áp lực trong dạ dày, từ đó làm dịu cơ hoành.
3.4. Cho trẻ ngậm núm vú giả
- Cách thực hiện:
- Cho trẻ ngậm núm vú giả để kích thích hoạt động mút.
- Tác dụng:
- Làm thư giãn cơ hoành, giảm tần suất co thắt.
3.5. Điều chỉnh chế độ ăn
- Nếu trẻ bú sữa công thức, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đổi sang loại sữa phù hợp hơn nếu nghi ngờ dị ứng hoặc không dung nạp sữa.
- Với trẻ bú mẹ, mẹ cần tránh các thực phẩm gây kích thích như caffeine, đồ cay nóng, hoặc các sản phẩm từ sữa bò nếu nghi ngờ trẻ bị dị ứng.
3.6. Duy trì tư thế thẳng đứng sau khi bú
Sau mỗi bữa bú, giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng trong khoảng 20–30 phút để giúp sữa di chuyển xuống dạ dày, giảm nguy cơ trào ngược và nấc cụt.
4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Mặc dù nấc cụt thường không nguy hiểm, nhưng cha mẹ cần đưa trẻ đi khám nếu:
- Nấc cụt kéo dài hơn 2 giờ hoặc xảy ra liên tục trong ngày.
- Nấc cụt kèm theo ọc sữa, nôn mửa, hoặc khó thở.
- Trẻ quấy khóc không ngừng hoặc có dấu hiệu khó chịu rõ rệt.
- Trẻ bú kém, không tăng cân hoặc sụt cân.
5. Phòng ngừa nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh
5.1. Cho trẻ bú đúng cách
- Đảm bảo tư thế bú đúng, đầu trẻ cao hơn thân.
- Dùng bình sữa chống sặc để giảm lượng không khí trẻ nuốt phải.
5.2. Chia nhỏ bữa ăn
Thay vì cho trẻ bú quá nhiều một lần, hãy chia nhỏ bữa bú để tránh làm căng dạ dày.
5.3. Giúp trẻ ợ hơi thường xuyên
Dừng lại giữa bữa bú để giúp trẻ ợ hơi, đặc biệt khi trẻ có dấu hiệu khó chịu hoặc quấy khóc.
5.4. Giữ môi trường thoải mái
Tránh tiếng ồn lớn hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể kích thích cơ hoành của trẻ.
6. Kết luận
Nấc cụt kéo dài ở trẻ sơ sinh có thể là dấu hiệu của các vấn đề tiêu hóa hoặc sức khỏe cần được quan tâm. Việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp xử lý như giúp trẻ ợ hơi, điều chỉnh tư thế bú, hoặc massage bụng có thể giúp giảm tình trạng này hiệu quả.
Nếu nấc cụt kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ luôn thoải mái và khỏe mạnh trong giai đoạn đầu đời.
