Hướng dẫn chi tiết cho mẹ: Làm gì khi trẻ sơ sinh bị nấc cụt?

1. Giới thiệu

Nấc cụt là hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh, đặc biệt trong những tháng đầu đời. Mặc dù không gây nguy hiểm, nhưng nấc cụt có thể khiến trẻ khó chịu và làm mẹ lo lắng. Hiểu rõ nguyên nhân và biết cách xử lý đúng cách sẽ giúp mẹ chăm sóc bé yêu hiệu quả hơn.

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết những việc cần làm khi trẻ sơ sinh bị nấc cụt, đồng thời cung cấp các mẹo phòng ngừa để hạn chế tình trạng này.

2. Nguyên nhân gây nấc cụt ở trẻ sơ sinh

• Nuốt không khí khi bú: Trẻ sơ sinh thường nuốt phải không khí khi bú mẹ hoặc bú bình, đặc biệt khi bú quá nhanh.
• Dạ dày căng đầy: Việc bú quá nhiều hoặc bú liên tục khiến dạ dày bị căng, gây áp lực lên cơ hoành.
• Hệ thần kinh chưa hoàn thiện: Trẻ sơ sinh có hệ thần kinh nhạy cảm, khiến cơ hoành dễ bị kích thích.
• Trào ngược dạ dày-thực quản: Sữa và axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản, kích thích cơ hoành.
• Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Nhiệt độ môi trường thay đổi hoặc không khí lạnh có thể kích thích cơ hoành.

3. Làm gì khi trẻ sơ sinh bị nấc cụt?

3.1. Giúp trẻ ợ hơi

• Cách thực hiện:
  • Bế trẻ ở tư thế thẳng đứng, tựa đầu lên vai mẹ.
  • Nhẹ nhàng vỗ lưng hoặc vuốt lưng trẻ theo hướng từ dưới lên.
• Tác dụng:
  • Loại bỏ không khí dư thừa trong dạ dày – nguyên nhân phổ biến gây nấc cụt.

3.2. Điều chỉnh tư thế bú

• Cách thực hiện:
  • Giữ đầu trẻ cao hơn thân khi bú mẹ hoặc bú bình.
  • Nếu bú bình, nghiêng bình để núm vú luôn đầy sữa, tránh để trẻ nuốt không khí.
• Tác dụng:
  • Hạn chế tình trạng nuốt không khí, giúp giảm nguy cơ nấc cụt.

3.3. Cho trẻ ngậm núm vú giả

• Cách thực hiện:
  • Đưa núm vú giả sạch vào miệng trẻ, để trẻ ngậm trong vài phút.
• Tác dụng:
  • Kích thích trẻ mút, giúp cơ hoành thư giãn và giảm cơn nấc.

3.4. Massage bụng nhẹ nhàng

• Cách thực hiện:
  • Đặt trẻ nằm ngửa trên một bề mặt phẳng, an toàn.
  • Dùng lòng bàn tay xoa bụng trẻ theo chiều kim đồng hồ trong 1–2 phút.
• Tác dụng:
  • Kích thích tiêu hóa và giảm áp lực trong dạ dày, giúp cơ hoành ổn định.

3.5. Giữ trẻ ở tư thế thẳng sau khi bú

• Cách thực hiện:
  • Sau khi bú, giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng trong khoảng 20–30 phút trước khi đặt nằm.
• Tác dụng:
  • Giúp sữa di chuyển xuống dạ dày dễ dàng, giảm nguy cơ trào ngược và nấc cụt.

3.6. Tạo môi trường yên tĩnh, thoải mái

• Cách thực hiện:
  • Giữ môi trường xung quanh yên tĩnh, tránh tiếng ồn lớn hoặc ánh sáng chói.
  • Đảm bảo nhiệt độ phòng ổn định, không quá nóng hoặc quá lạnh.
• Tác dụng:
  • Giảm kích thích cơ hoành, giúp trẻ cảm thấy thư giãn hơn.

4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Mặc dù nấc cụt thường không nguy hiểm, nhưng mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ nếu:

• Nấc cụt kéo dài trên 2 giờ.
• Nấc cụt xảy ra nhiều lần trong ngày, không rõ nguyên nhân.
• Kèm theo các triệu chứng bất thường:
  • Ọc sữa hoặc nôn mửa nhiều lần.
  • Khó thở hoặc tím tái.
  • Quấy khóc không ngừng hoặc bú kém.

5. Cách phòng ngừa nấc cụt ở trẻ sơ sinh

5.1. Cho trẻ bú đúng cách

• Giữ đầu trẻ cao hơn thân khi bú.
• Chọn núm vú phù hợp với độ tuổi, đảm bảo dòng sữa chảy vừa đủ, không quá nhanh.

5.2. Chia nhỏ bữa ăn

• Thay vì cho trẻ bú một lượng lớn, hãy chia nhỏ bữa ăn để tránh làm dạ dày căng đầy.

5.3. Giúp trẻ ợ hơi thường xuyên

• Dừng lại giữa bữa bú để giúp trẻ ợ hơi, đặc biệt khi trẻ có dấu hiệu khó chịu.

5.4. Duy trì nhiệt độ phòng ổn định

• Đảm bảo phòng luôn ấm áp, thoáng khí, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột.

6. Lưu ý quan trọng khi xử lý nấc cụt

• Không làm trẻ giật mình: Các hành động như lắc, dọa khiến trẻ giật mình không giúp hết nấc mà còn gây hại cho trẻ.
• Không ép trẻ uống nước: Trẻ dưới 6 tháng tuổi không cần uống nước, và việc này có thể gây nguy cơ sặc.
• Không cho trẻ bú thêm khi đang nấc: Điều này có thể làm trẻ nuốt thêm không khí, khiến nấc nghiêm trọng hơn.

7. Kết luận

Nấc cụt ở trẻ sơ sinh là hiện tượng sinh lý bình thường và thường tự hết sau vài phút. Tuy nhiên, nếu nấc kéo dài hoặc xảy ra liên tục, cha mẹ cần lưu ý và có cách xử lý đúng cách để giúp trẻ thoải mái hơn.

Hãy áp dụng các biện pháp đơn giản như giúp trẻ ợ hơi, điều chỉnh tư thế bú và giữ trẻ thẳng sau khi bú để giảm nguy cơ nấc cụt. Nếu tình trạng nấc đi kèm dấu hiệu bất thường, mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để đảm bảo sức khỏe của bé luôn được bảo vệ.