Có nên dùng kháng sinh khi trẻ bị hen không?

Bác sĩ Hương mến chào ba mẹ và các bạn. Mỗi khi con lên cơn ho khò khè, thở rít, nhiều phụ huynh thường lo lắng và vội vã nghĩ ngay đến kháng sinh. Nhưng sự thật là, hen phế quản không phải bệnh do vi khuẩn gây ra, và đa phần trẻ bị hen không hề cần dùng đến kháng sinh. Vậy khi nào thì cần, khi nào thì không? Hãy cùng Bác sĩ Hương phân tích nhé.

Vì sao trẻ bị hen thường không cần dùng kháng sinh?

Hen phế quản là một bệnh lý viêm mạn tính của đường thở, liên quan nhiều đến cơ địa dị ứng, hệ miễn dịch và yếu tố môi trường (bụi, phấn hoa, thay đổi thời tiết…).

• Khi bé lên cơn hen, phế quản của con bị co thắt, phù nề niêm mạc và tiết nhiều dịch nhầy, làm bé khó thở, ho, khò khè.

• Nguyên nhân chính không phải vi khuẩn, mà là phản ứng viêm mạn tính của đường thở.

Vì vậy, dùng kháng sinh không hề giải quyết được bản chất của cơn hen. Thay vào đó, bác sĩ thường chỉ định thuốc giãn phế quản, corticoid hít hoặc thuốc kháng viêm đường thở. Nếu lạm dụng kháng sinh, con không những không đỡ mà còn dễ gặp tác dụng phụ.

Khi nào bác sĩ mới chỉ định kháng sinh cho trẻ bị hen?

Không phải lúc nào cũng “nói không” với kháng sinh. Một số trường hợp, trẻ bị hen có thể nhiễm khuẩn hô hấp kèm theo, bác sĩ sẽ cân nhắc dùng kháng sinh. Ví dụ:

• Bé sốt cao kéo dài trên 38,5°C, có dấu hiệu nhiễm trùng (mủ đờm vàng xanh đặc, xét nghiệm bạch cầu tăng cao).

• Trẻ hen đồng thời bị viêm phổi, viêm tai giữa, viêm xoang do vi khuẩn.

• Có kết quả xét nghiệm hoặc chẩn đoán hình ảnh khẳng định nhiễm khuẩn.

Trong những trường hợp này, bác sĩ mới kê kháng sinh, và phải đúng loại, đúng liều, đủ thời gian để tránh kháng thuốc.

khi thăm khám cho trẻ bác sĩ sẽ hướng dẫn xử trí cơn hen

Những sai lầm thường gặp khiến trẻ bị hen phải nhập viện không đáng có

Nhiều ba mẹ do lo lắng hoặc thiếu thông tin nên mắc phải những sai lầm đáng tiếc, khiến tình trạng hen của con trở nên nặng hơn:

1. Tự ý mua kháng sinh khi con khò khè, ho, mà không đưa con đi khám.

2. Ngưng thuốc kiểm soát hen (như corticoid hít) khi thấy con đỡ, khiến cơn hen tái phát dồn dập.

3. Chỉ tập trung “cắt cơn” mà quên phòng ngừa hen lâu dài.

4. Không biết cách dùng bình xịt/ống hít đúng kỹ thuật, dẫn đến thuốc không vào phổi đủ liều.

5. Trì hoãn đưa con đi viện khi bé khó thở, tím tái, nghĩ rằng “uống thuốc vài hôm sẽ ổn”.

Những sai lầm này có thể làm bé phải nhập viện cấp cứu trong tình trạng nặng, trong khi hoàn toàn có thể phòng tránh nếu ba mẹ được hướng dẫn đầy đủ.

Tác hại nghiêm trọng của việc lạm dụng kháng sinh ở trẻ nhỏ

Kháng sinh là “con dao hai lưỡi”. Nếu dùng không đúng, trẻ sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ:

• Rối loạn hệ vi sinh đường ruột → bé tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, giảm hấp thu dinh dưỡng.

• Kháng kháng sinh: vi khuẩn quen dần với thuốc, sau này khi thực sự cần, thuốc lại kém tác dụng.

• Ảnh hưởng miễn dịch: trẻ dễ ốm vặt hơn, khó phục hồi sau mỗi lần bệnh.

• Dị ứng thuốc: nổi mẩn, sốc phản vệ, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Theo WHO, hơn 50% đơn thuốc kháng sinh cho trẻ em trên thế giới là không cần thiết. Vì vậy, việc dùng kháng sinh phải được bác sĩ chỉ định, tuyệt đối không tự ý.

Cách xử trí đúng khi trẻ bị hen lên cơn ho khò khè giữa đêm

Một trong những nỗi ám ảnh của ba mẹ là cảnh con khò khè, thở rít lúc nửa đêm. Trong tình huống này, việc đầu tiên không phải là tìm kháng sinh, mà là:

1. Giữ bình tĩnh để trấn an con, tránh làm bé thêm hoảng sợ.

2. Cho con dùng thuốc giãn phế quản nhanh tác dụng (thường là bình xịt salbutamol) theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.

3. Ngồi dậy hoặc kê gối cao đầu để bé dễ thở hơn.

4. Theo dõi sát: nếu sau 15–20 phút con không đỡ, thở rít nhiều, tím môi, khó nói, cần đưa ngay tới bệnh viện.

5. Tuyệt đối không tự ý cho uống kháng sinh trong lúc cấp cứu.

Ba mẹ nên luôn chuẩn bị sẵn “kế hoạch hành động hen” (asthma action plan) do bác sĩ hướng dẫn, để xử trí kịp thời mỗi khi con lên cơn.

Lời kết

Ba mẹ thân mến,
Hen phế quản ở trẻ là bệnh mạn tính, cần quản lý đúng cách và theo dõi lâu dài, chứ không thể chữa bằng kháng sinh. Hãy nhớ:

• Hầu hết cơn hen không cần kháng sinh.

• Kháng sinh chỉ dùng khi có nhiễm khuẩn kèm theo và do bác sĩ chỉ định.

• Lạm dụng kháng sinh gây nhiều hệ lụy nguy hiểm cho sức khỏe con.

• Quan trọng nhất là dùng thuốc kiểm soát hen đúng cách, tránh yếu tố kích thích, và luôn chuẩn bị sẵn phương án xử trí khi con lên cơn.

Một lá phổi khỏe mạnh giúp bé tự tin vui chơi, học tập, phát triển toàn diện. Và quyết định sáng suốt của ba mẹ hôm nay chính là món quà quý giá nhất cho tương lai của con.

Để được tư vấn thăm khám trực tiếp Phòng khám nhi Họa Mi với Ts – Bs Lê Thị Thu Hương, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE  0918884666 hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY.

Tìm hiểu thêm thông tin y khoa: 

Chat trực tiếp Fanpage Bác sĩ Hương

Facebook Fanpage Bác sĩ Hương

Kênh Youtube Bác sĩ Hương