Cảm lạnh ở trẻ em là gì?
Cảm lạnh là một bệnh viêm đường hô hấp trên, thường do virus gây ra. Đây là bệnh lý phổ biến ở trẻ em, đặc biệt vào mùa thu và đông, khi thời tiết trở lạnh. Trung bình, trẻ em có thể bị cảm lạnh từ 6–8 lần mỗi năm.
Mặc dù cảm lạnh thường là bệnh lành tính, các triệu chứng như nghẹt mũi, ho, sốt nhẹ lại khiến trẻ mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt và học tập. Nếu không được chăm sóc đúng cách, cảm lạnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa hay hen suyễn.
Nguyên nhân trẻ bị cảm lạnh
Theo ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM), có hơn 200 loại virus có thể gây cảm lạnh ở trẻ em, trong đó phổ biến nhất là Rhinovirus. Virus cảm lạnh lây lan qua:
- Tiếp xúc trực tiếp: Trẻ chạm tay vào các giọt bắn chứa virus từ người bệnh qua ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, sau đó đưa tay lên mắt, mũi, miệng.
- Bề mặt nhiễm virus: Virus có thể tồn tại trên đồ chơi, tay nắm cửa hoặc các vật dụng khác.
Các yếu tố tăng nguy cơ trẻ bị cảm lạnh
- Hệ miễn dịch yếu, dễ mắc bệnh.
- Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá.
- Sống trong môi trường ô nhiễm, ẩm thấp.
- Không giữ ấm cơ thể khi trời lạnh.
- Trẻ nhỏ đi nhà trẻ hoặc đến nơi đông người.
- Dị ứng thời tiết hoặc mắc các bệnh suy giảm miễn dịch.
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị cảm lạnh
Sau khi nhiễm virus từ 1–3 ngày, trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như:
- Nghẹt mũi, chảy nước mũi: Ban đầu nước mũi trong và loãng, sau đó trở đặc, màu vàng hoặc xanh.
- Ngứa cổ, đau họng, ho, hắt hơi.
- Sốt nhẹ.
- Đau nhức cơ thể, mệt mỏi.
- Một số trẻ có triệu chứng rối loạn tiêu hóa như nôn mửa hoặc tiêu chảy.
Lưu ý: Việc chảy nước mũi đổi màu không nhất thiết là dấu hiệu nhiễm khuẩn.
Điều trị cảm lạnh ở trẻ em
Phần lớn trẻ bị cảm lạnh có thể được chăm sóc tại nhà. Bệnh thường tự khỏi trong 7–10 ngày, tuy nhiên, cơn ho có thể kéo dài hơn.
Các phương pháp chăm sóc tại nhà
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Giúp cơ thể trẻ nhanh hồi phục.
- Bổ sung nước và điện giải: Ngăn ngừa tình trạng mất nước.
- Làm ẩm không khí: Dùng máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước ấm trong phòng.
- Vệ sinh mũi họng: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý.
- Dinh dưỡng hợp lý: Cho trẻ ăn đồ lỏng, dễ tiêu và bổ sung vitamin từ trái cây, rau củ.
- Tránh thức ăn dầu mỡ: Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có ga.
- Không tắm nước lạnh: Tắm bằng nước ấm và giữ ấm cơ thể.
Lưu ý khi sử dụng thuốc
- Không tự ý dùng thuốc kháng sinh vì cảm lạnh do virus gây ra, kháng sinh không hiệu quả.
- Có thể sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt (paracetamol) hoặc siro ho theo chỉ định bác sĩ.
- Tuyệt đối không dùng các loại thuốc không rõ nguồn gốc hoặc không theo hướng dẫn y tế.
Biến chứng của cảm lạnh ở trẻ em
Nếu không được điều trị đúng cách, cảm lạnh có thể dẫn đến các biến chứng như:
1. Viêm tai giữa
- Biểu hiện: Trẻ đau tai, sốt trở lại sau khi cảm lạnh.
- Nguyên nhân: Dịch nhầy tích tụ sau màng nhĩ gây viêm.
2. Hen suyễn
- Đường thở sưng viêm khiến trẻ thở khò khè, khó chịu.
- Đặc biệt nguy hiểm với trẻ mắc hen suyễn trước đó.
3. Viêm xoang
- Triệu chứng: Đau xoang, sưng vùng quanh mũi hoặc trên mắt.
- Nguyên nhân: Nhiễm trùng kéo dài gây viêm xoang.
4. Các bệnh đường hô hấp khác
- Gây viêm phế quản, viêm phổi nếu không được chăm sóc kịp thời.
Cách phòng tránh cảm lạnh ở trẻ em
Để phòng ngừa cảm lạnh, phụ huynh cần giúp trẻ nâng cao sức đề kháng và thực hiện các biện pháp sau:
1. Vệ sinh cá nhân
- Rửa tay với xà phòng ít nhất 20 giây hoặc dung dịch sát khuẩn chứa 60% cồn.
- Dạy trẻ không chạm tay lên mặt khi tay bẩn.
2. Duy trì môi trường sống sạch sẽ
- Thường xuyên khử khuẩn các bề mặt thường tiếp xúc như tay nắm cửa, đồ chơi.
- Đảm bảo không gian sống thoáng mát, tránh ẩm thấp.
3. Che miệng khi ho/hắt hơi
- Dùng khăn giấy che miệng khi ho, hắt hơi và rửa tay ngay sau đó.
4. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh
- Không cho trẻ dùng chung đồ cá nhân như cốc, thìa, đồ chơi.
- Tránh cho trẻ đến nơi đông người nếu không cần thiết.
5. Chế độ dinh dưỡng và vận động
- Bổ sung thực phẩm giàu vitamin như cam, quýt, rau xanh.
- Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc và vận động thường xuyên để tăng cường miễn dịch.
Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?
Phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có các triệu chứng sau:
- Sốt cao kéo dài trên 2 ngày.
- Khó thở hoặc thở khò khè.
- Đau tai hoặc quấy khóc dữ dội.
- Ho ra đờm màu sét, vàng xanh hoặc lẫn máu.
- Nôn mửa liên tục hoặc bỏ ăn uống.
- Mất nước: Trẻ ít đi tiểu, môi khô, khóc không ra nước mắt.
Kết luận
Cảm lạnh ở trẻ em là bệnh lý phổ biến nhưng không nên chủ quan, đặc biệt khi trẻ có hệ miễn dịch yếu. Chăm sóc đúng cách và nhận biết sớm các triệu chứng nghiêm trọng giúp phòng ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài cho trẻ.
Hãy theo dõi sức khỏe của trẻ cẩn thận, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và duy trì môi trường sống sạch sẽ để phòng tránh cảm lạnh hiệu quả. Nếu trẻ có biểu hiện bất thường, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được điều trị kịp thời.
