Ho là gì?
Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ các chất kích thích hoặc dị vật ra khỏi đường hô hấp, bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn. Tuy nhiên, khi ho kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, nó có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý tiềm ẩn như viêm phổi, lao phổi, hoặc thậm chí ung thư phổi.
Theo BSNT.CKII Trần Thị Thúy Hằng, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, ho là hiện tượng phổ biến, nhưng khi kéo dài mà không rõ nguyên nhân, cần được thăm khám kịp thời để xác định bệnh lý.
Nguyên nhân gây ho
Ho có thể do nhiều nguyên nhân, được chia thành ba nhóm chính: ho cấp tính, ho bán cấp và ho mạn tính.
Nguyên nhân phổ biến gây ho cấp tính
- Cảm lạnh thông thường: Nhiễm virus đường hô hấp trên.
- Viêm phế quản cấp tính: Thường do virus hoặc vi khuẩn.
- Viêm mũi xoang cấp tính: Do tăng tiết chất nhầy và chảy dịch mũi sau.
- Viêm phổi: Nhiễm khuẩn hoặc virus gây viêm đường hô hấp.
- Thuyên tắc phổi: Hình thành cục máu đông trong phổi gây ho dai dẳng.
Nguyên nhân gây ho mạn tính
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Dịch axit trào ngược lên họng kích thích ho, đặc biệt về đêm.
- Hen suyễn: Phản ứng viêm gây hẹp đường thở.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): Tích tụ chất nhầy do nhiễm trùng.
- Lao phổi: Ho kéo dài, thường kèm theo đờm hoặc ho ra máu.
- Ung thư phổi: Ho khan hoặc ho có đờm lẫn máu, thường kèm sụt cân.
Nguyên nhân khác
- Dị ứng và viêm mũi dị ứng: Phản ứng với bụi, phấn hoa, hóa chất.
- Ngưng thở khi ngủ: Tắc nghẽn đường thở trong lúc ngủ dẫn đến ho.
- Bệnh tâm lý: Ho do thói quen hoặc rối loạn tâm lý.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết
Ho có thể xuất hiện với các triệu chứng đi kèm như:
- Khô cổ họng, đau rát họng.
- Nghẹt mũi, chảy nước mũi.
- Sốt, mệt mỏi, đau đầu.
- Tức ngực, khó thở.
- Ho ra máu hoặc đờm có màu vàng, xanh.
- Đau khi nuốt, hay bị sặc khi ăn uống.
Các phương pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán nguyên nhân gây ho, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp sau:
- Chụp X-quang phổi: Phát hiện tổn thương trong phổi hoặc phế quản.
- Xét nghiệm đờm: Tìm kiếm vi khuẩn gây bệnh như lao phổi.
- Đo hô hấp ký: Xác định chức năng phổi, chẩn đoán hen suyễn hoặc COPD.
- Nội soi: Đánh giá tình trạng đường thở hoặc họng.
Phương pháp điều trị ho
Điều trị ho phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:
1. Sử dụng thuốc
- Thuốc chống dị ứng: Giảm triệu chứng dị ứng gây ho.
- Thuốc long đờm: Giúp làm loãng và loại bỏ đờm.
- Thuốc kháng sinh: Dùng trong trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn.
- Thuốc ức chế ho: Giảm phản xạ ho trong trường hợp ho khan kéo dài.
- Steroid hoặc khí dung: Điều trị ho do hen suyễn hoặc viêm đường thở.
2. Điều trị nguyên nhân bệnh lý
- Trào ngược dạ dày: Thay đổi thói quen ăn uống, sử dụng thuốc ức chế axit.
- Bệnh tim mạch: Điều trị suy tim hoặc bệnh liên quan.
- Lao phổi: Điều trị bằng phác đồ kháng lao theo chỉ định của bác sĩ.
Cách phòng ngừa ho hiệu quả
Để hạn chế nguy cơ bị ho, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:
- Giữ ấm cơ thể: Mặc ấm, tránh gió lạnh, ăn uống đồ ấm nóng.
- Tránh tác nhân gây kích thích: Không hút thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với bụi bẩn và hóa chất.
- Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đủ chất, bổ sung vitamin, tập thể dục thường xuyên.
- Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, đánh răng hàng ngày, súc miệng bằng nước muối.
- Tiêm phòng vaccine: Phòng ngừa các bệnh viêm phổi, cúm.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đến cơ sở y tế khi xuất hiện các triệu chứng sau:
- Ho kéo dài trên 2-3 tuần.
- Ho ra máu hoặc đờm có màu vàng, xanh.
- Tức ngực, khó thở.
- Sốt cao, ớn lạnh hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
Trong trường hợp khẩn cấp như khó thở, đau tức ngực dữ dội hoặc ho ra máu, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.
Câu hỏi thường gặp về ho
- Ho có lây không?
Ho do nhiễm virus hoặc vi khuẩn có thể lây, trong khi ho do dị ứng hoặc bệnh lý mạn tính thì không lây. - Ho kéo dài có nguy hiểm không?
Có. Ho kéo dài có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như lao phổi, ung thư phổi, hoặc bệnh tim. - Trẻ em hay bị ho có nguy hiểm không?
Trẻ em có hệ miễn dịch yếu, dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp. Nếu trẻ ho kéo dài kèm sốt, khó thở, nên đưa trẻ đến khám bác sĩ.
Kết luận
Ho là một triệu chứng phổ biến nhưng có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và điều trị kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn đang gặp tình trạng ho kéo dài, hãy liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Hãy giữ gìn sức khỏe, duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và xử lý sớm các vấn đề liên quan đến ho.
